Akbaba Dergisi

Yusuf Ziya ve Orhan Seyfi tarafından Aydede’nin hemen hemen aynı kadrosu, aynı biçim ve yapısı ile yayınlanmaya başlayan derginin ilk sayısı 7 Aralık 1922 tarihlidir. Orhan Seyfi, kısa bir süre sonra dergiyi Yusuf Ziya’ya devretmiş ve Yusuf Ziya Akbaba’yı hayatı boyunca tek başına çıkarmıştır. 1931-1933 ve 1950-1951 yılları arasında yayını kesintiye uğrayan dergi, Yusuf Ziya’nın 11 Mart 1967’de ölümü üzerine 1977’de kapanana kadar oğlu Ergin Ortaç tarafından çıkarılmıştır.

1923-1955 yılları arasında iktidardaki Cumhuriyet Halk Partisi’nden yana bir çizgi izleyen dergi, Serbest Fırka, Demokrat Parti gibi muhalefet partilerine karşı çıktığı dönemlerde okur desteğini yitirdiğinden, yayımına ara vermek zorunda kaldı (1931-1933, 1950-1951 arası). Sonraları bu politik düşünceden vazgeçerek mizah dergisi kimliğini sürdürmüştür.

Başlangıçta Pazartesi ve Perşembe günleri dört sayfa halinde çıkmakta olan Akbaba 208 sayı çıktıktan sonra kapanıp, 1933'te yeni harflerle tekrar yayımlanmaya başladı. Yeniden numaralandırılan dergi Çarşamba ve Cumartesi günleri çıkmaya başladı. Harf Devrimi’nden sonra ülkede okur-yazar sayısı arttığından derginin okuyucusu sayısı da arttı. 1934 yılında 73. sayıdan sonra boyutları küçüldü, sayfa sayısı yirmiye çıktı ve yeniden numaralandırıldı. 24 Şubat 1944 tarihinde 517. sayıya ulaştı ve yalnız Perşembe günleri yayımlanmaya başladı. Dergi, kendi adını taşıyan Akbaba Matbaası’nda basılmıştır.

İçeriği

Akbaba dergisinin içeriği; eleştiri yazıları, tiyatro oyunları, fıkralar, rüya tabirleri, genç fırçalar köşesi ve karikatürlerden oluşuyordu. Derginin arka kapağında yabancı karikatüristlerin eserleri yer alıyor, bu köşenin adı derginin ilk yıllarında "Ecnebi karikatürleri" iken, sonraki yıllarda "Dünya karikatürleri"'ne dönüşüyordu.

Akbaba’da, günümüzün mizah dergilerindeki çok kareli, bant karikatürlerden çok, bir veya iki kareden oluşan ve tam sayfa yayınlanan karikatürlere rastlanıyordu. Ayrıca karikatürlerde konuşma balonunun yerine genellikle alt yazı kullanılıyordu. Günümüz karikatüristlerinin ustalarının ustalarını yetiştiren Akbaba, yayın hayatı boyunca genç yazar ve çizerlere okul vazifesi gördü.

Ekibi

Derginin yazarları arasında Osman Celal Kaygılı, İbrahim Alaattin Gövsa, Ercüment Ekrem Talu, Aziz Nesin, Rıfat Ilgaz, Sulhi Dölek ve Muzaffer İzgü bulunuyordu. Çizerleri arasında ise Münif Fehim, Zeki Beyner, Fethi Develioğlu, Ali Ulvi, Ramiz Gökçe, Nemci Rıza, Cafer Zorlu, Samim Agar ve Semih Balcıoğlu vardı. Akbaba dergisinde yayınlanan karikatürler resim sanatına daha yakındı.

Konuları

Dergi; özellikle 1930’lu yılların sonu ile 1940'lı yıllarda eleştiri oklarını, sol muhalefete ve Bobstil adını verdikleri yeni şiir hareketi üzerine yoğunlaştırmıştır. Mecmuada, Tan gazetesi ve bu gazetenin sahibi olan Sertel’ler üzerine de pek çok eleştiri yazısı neşrolunmuştur. Akbaba ayrıca Orhan Veli ve arkadaşlarının başlattığı Garip adlı şiir anlayışına karşı ilk ve sert tepkilerin verildiği bir mecmua olmuştur.

Posted in: Bilgi Dünyası, Türk Kültürü