Yakut

Yakut, parlak kırmızı renkte değerli bir taş. Alüminyum oksitin (Al2O3) bir mineral şekli olan korundumdan meydana gelen kırmızı renkli, şeffaf, kıymetli taş. Yakutun mavi renkteki korundum türüne safir (gökyakut) ismi verilmiştir. Elmastan sonra en sert taştır. Yakutun kristal yapısı rombohedral sisteminde olup, içerisinde çatlak gözükmemesine rağmen çok düzgün bir şekilde kesilebilir. Renkleri kırmızının tonları ve hatta mordur. En kıymetli olanları güvercin kanı renginde olanlardır.
Yakut çok nadir olarak rastlanan mineraldir. En çok Burma’da bulunur. Yakuta, kireçtaşı, granit ve yakut toprağı diye adlandırılan yerlerde rastlanır. Burma’dan başka Afganistan, Seylan, Hindistan, Kamboçya, Tayland ve Tanzanya’da da çıkarılmaktadır.
Divan Edebiyatında benzetmelere, mazmunlara konu olan yakutun en kıymetlisine “yakut-ı Gürgani” denir. Güneş ışınları nereye dik vurursa, oradaki madenin çok kıymetli olacağı inancı vardır ki Gürgan yakutu böyledir. Mesela, Bedehşan’da çıkarılan la’l taşına da “la’l-i Bedehşan” adı verilir.
Yakut ve safir sun’î yoldan aslına çok yakın özelliklerde elde edilebilmektedir. Yakut’un çok küçük parçalarının da sıkıştırılmasından daha büyük parçalar elde edilebilir. Sun’î olarak elde edilen yakutların içi incelendiğinde tabiî olanda bulunmayan mikroskobik kabarcıklar ve oyuklara rastlanır. Sentetik olarak elde edilen yakut ve safir ışıkla birlikte ultroviyole ışınını ve kızılötesi ışınını da yansıtmadan geçirdiği için optik sanayinde, ısıya dayanıklı cam yapımında, çeşitli ilmî ve teknik cihazlarda kullanılır.
Yakutun tarihî önemi de vardır. Hindistan, Çin ve Orta Asya’da Türkler kama, kılıç ve diğer silahlarını zümrüt ve yakutla süslemişlerdir. Osmanlı Devletinde de hanımların küpe, toka, broş, gerdanlık gibi ziynet eşyalarında yakut daima birinci sırayı almıştır.

Posted in: Bilgi Dünyası