Uruguay

Uruguay resmi adıyla Uruguay Doğu Cumhuriyeti (İspanyolca: República Oriental del Uruguay), Güney Amerika'nın güneydoğusunda bulunur.

 

Uruguay, Portekiz ile İspanya ve daha sonra Arjantin ve Brezilya arasında dört yönlü bir mücadelenin ardından 1811 ve 1828 yılları arasında bağımsızlığını kazandı.

Batı ve güney batısında Arjantin, kuzeyi ve kuzeydoğusunda Brezilya bulunan ülke yaklaşık 176.000 kilometrekarelik bir alana sahiptir. Coğrafi olarak Surinam'dan sonra Güney Amerika’ın en küçük ülkesidir. Nüfusu 3,51 milyon Uruguay’da, başkent Montevideo yaklaşık 1,8 milyon kişiye ev sahipliği yapmaktadır.

Uruguay günümüzüde İGE, GSYİH büyümesi, inovasyon ve altyapı açısından Arjantin ve Şili’den sonra kıtadaki en iyi üçüncü ülkedir. Kürtaj, eşcinsel evliliği, esrar üretimini, satışını ve tüketimini yasallaştırma politikasını kabul eden, dünyada sosyal açıdan en ilerici olan ülkelerden biri olarak kabul edilir.

Tarih

Uruguay 1516 yılında İspanyol Juan Diaz de Solis tarafından keşfedilmiştir. Ülke halkını o zamanlar Charrua yerlileri meydana getiriyordu. 1624’ten itibaren İspanyollar ülkeye yerleşmeye başladı. On sekizinci yüzyılda Uruguay İspanya’nın Rio de la Plata genel valiliğine bağlandı. 1811’de Josè Gervasio Artigos liderliğinde bağımsızlık hareketleri başladı.

25 Ağustos 1928’de Uruguay bağımsızlığını elde etti. Bundan sonra ülkede Coloradolar (İspanyolca kırmızı renk) olarak bilinen liberaller ve Blancolar (İspanyolca beyaz) olarak bilinen muhafazakarlar arasında siyasi çekişme başladı. Colorado-Blanco çatışması ülkeyi 1839-1851 yılları arasında iç savaşa sürükledi. 1852’de Coloradolar iktidarı ele geçirdiler. Uruguay 1865-1870 yıllarında Paraguay’a karşı Brezilya ve Arjantin’le ittifak yaparak kanlı bir savaşa girdi. Paraguay’ın yenilmesi ile Uruguay’ın kontrolu Coloradolara kaldı. On dokuzuncu yüzyılın son bölümünde, çoğunlukta...

Her ne kadar Uruguay’da uzun zamandan beri Komünist Partisi varsa da, bu parti 1960 ve 1970 yılları arasında işçi hareketlerini yönlendirmeye başladı. Ekonomik durgunluk, enflasyon, sel baskınları ve 1967’deki kuraklık ve 1968’deki genel grev hükumeti devalüasyon, fiyat ve ücret kontrolü yapmaya zorladı. Tuparmarolar (solcu gerillalar) 1970 yıllarında tedhiş hareketlerini artırdılar. Şiddet eylemleri devam ederken başkan Juan Maria Bordaberry, 20 Şubat 1973’te askeri idareyi kabul etti. Temmuz ayında Kongreyi feshederek yerine Devlet Konseyini kurdu. 1974 yılında askerler sıkı baskı tedbirleri kullanarak Tupamaroları tamamen sindirdiler. 1976’da başkan Bordaberry askerler tarafından azledildi. 1980’de askeri rejim normal düzene geçmek için yeni bir anayasa hazırladı. Bu anayasa Kasım 1980’de halk oylamasına sunulduğunda kabul edilmedi. 1981’de General Gregorio Alvarez başkan olarak iktidarı ele aldı. 1981’den sonra çok partili parlamenter sisteme geçiş için hazırlıklar başladı ve 1984’te yapılan seçimlerde. Julio Maria Sanqulmetti başkan seçildi. Yüksek dış borçlar, ekonominin rayına oturtulmasına mani oldu.

Coğrafya

Kuzeydeki yüksek araziler hariç, Uruguay toprakları dalgalı, yeşillik ovalar ve alçak tepelerle kaplıdır. Kuzey dağlık olmakla birlikte ülkenin en yüksek noktası olan Cerro Mirador (540 m) güneydedir.

Uruguay akarsular bakımından oldukça zengindir. Fakat çoğu, Negro ve Uruguay nehirleri hariç kısa olup, ulaşım bakımından büyük bir önem taşımaz. Doğuda Mirim Gölü, ülkeyi Brezilya’nın güney kıyı ucundan ayırır.

Yaklaşık Uruguay’ın dörtte üçü otlaklarla kaplıdır ve sadece % 3’ü ormanlıktır. Ormanlar palmiye, meşe, sedir, manolya, söğüt ve aksalkım gibi ağaçları ihtiva eder. Amerikan devekuşu, geyik, tilki, susamuru ve ayıbalığı ülkenin başlıca vahşi hayvanlarıdır. Belli başlı yeraltı zenginlikleri mermer ve granittir.

İklim

Uruguay’da ılıman bir iklim hüküm sürer. Sıcaklık ortalaması Ocak ve Şubat aylarında 22 °C, Temmuz aylarında 10 °C’dir. Yağmur en fazla Nisan ve Mayıs aylarında yağar. Yıllık yağış miktarı yaklaşık 890 mm civarındadır. Yaz aylarında sık sık fırtınalar olur. Mayıstan ekime kadar sis yaygın olarak görülür. Fakat nadiren bütün gün boyunca devam eder.

Ekonomi

Ülke topraklarının büyük bölümü otlaklarla kaplı olduğundan hayvancılık gelişmiştir. En çok sığır ve koyun yetiştirilir. Ülke topraklarında yetiştirilen belli başlı bitkiler; mısır, buğday, turunçgil meyveleri, pirinç, yulaf ve keten tohumudur.

Ülkede tarımla ilgili olarak, et paketleme, yün, sanayi, şeker sanayii ve un fabrikaları yer alır. Küçük çapta mühendislik ve elektrik malzemeleri firmaları ve kimya tesisleri vardır. Ayrıca küçük çelik ve alüminyum için hadde fabrikaları bulunur. Uruguay’da bilinen petrol veya maden kömürü yatakları mevcut değildir. Bundan dolayı ısıyla çalışan tesisler ve motorlu araçlar tamamen yakıt ithalatına bağlıdır.

Karayollarının uzunluğu 52.000 km olup, bunun 11.960 km’si asfalttır. Demiryolu ağı yaklaşık 3000 km’dir. Montevideo’da büyük bir milletlerarası havaalanı vardır.

İhraç mallarının başlıcaları et ve et ürünleri, yün, tekstil ürünleridir. Hammaddeler ve makinalar imalat sanayi için ithal edilen belli başlı mallardır. Hidroelektrik zenginlikleri artmasına rağmen, ülke petrol ithalatına bağımlı olmaya devam etmektedir. Ticaret yaptığı ülkelerin başlıcaları Brezilya, ABD, Arjantin, Irak ve Birleşik Almanya’dır.

Nüfus

3.017.000 nüfuslu Uruguay’da halkın büyük bölümü (% 83) şehirlerde yaşar. Nüfusun yarıya yakın kısmı (1.260.000) başkent Montevideo’dadır. Salto ve Montevideo dışında başka nüfusu 100.000’i aşan şehir yoktur. Diğer önemli yerleşim merkezleri Paysandu, Mercedes ve Fray Bentos’tur. Bu kentlerin hepsi Uruguay Nehri’nin kenarına kurulmuştur.

Uruguaylıların çoğu son yüzyıllık bir dönemde Avrupa’dan göç edenlerin soyundan gelir. Bunların çoğu İspanyol ve İtalyan asıllıdır. Ayrıca bir miktar Alman, Doğu Avrupa ve İngiliz asıllı vardır. Avrupa asıllılar nüfusun % 89’unu teşkil eder. Geri kalan nüfusun % 9’u melez, % 2’si Afrika asıllıdır. Ülkenin resmi lisanı olan İspanyolca herkes tarafından konuşulur.

İlköğretim mecburi olup, halkın % 94’ü okuma-yazma bilmektedir. Ülkede iki üniversite bulunmaktadır. Çoğu Latin Amerika ülkelerinin aksine Uruguay’da çok düşük bir nüfus artışı görülür.

Sıra	Şehir ismi	Departman	Nüfus
1	Montevideo	Montevideo	1,304,687
2	Salto	Salto	104,011
3	Ciudad de la Costa	Canelones	95,176
4	Paysandú	Paysandú	76,412
5	Las Piedras	Canelones	71,258
6	Rivera	Rivera	64,465
7	Maldonado	Maldonado	62,590
8	Tacuarembó	Tacuarembó	54,755
9	Melo	Cerro Largo	51,830
10	Mercedes	Soriano	41,974
11	Artigas	Artigas	40,657
12	Minas	Lavalleja	38,446
13	San José de Mayo	San José	36,743
14	Durazno	Durazno	34,368
15	Florida	Florida	33,639
16	Barros Blancos	Canelones	31,650
17	Ciudad del Plata	San José	31,145
18	San Carlos	Maldonado	27,471
19	Colonia del Sacramento	Colonia	26,231
20	Pando	Canelones	25,947

República Oriental del Uruguay  (İspanyolca) Uruguay Doğu Cumhuriyeti
Bayrak Arma
Slogan Libertad o muerte  (İspanyolca) "Ya özgürlük ya ölüm"
Millî marş Himno Nacional Uruguayo  (İspanyolca)
Başkent ve en büyük şehir	Montevideo 34°53′G 56°10′B
Resmî diller	İspanyolca
Etnik gruplar  (2016)	%92 Beyaz %5 Mestizo %3 Siyahi
Demonim	Uruguaylı
Hükûmet	Üniter başkanlık cumhuriyeti
Yasama organı	Kongre
• Üst meclis	Senato
• Alt meclis	Temsilciler Meclisi
Bağımsızlık  Brezilya İmparatorluğu'ndan
• İlan	25 Ağustos 1825
• Tanınma	27 Ağustos 1828
• İlk Anayasa	18 Temmuz 1830
Yüzölçümü
• Toplam	176.215 km2 (68.037 sq mi)
• Su (%)	1,5
Nüfus
• 2019 tahminî	3.530.912
• 2011 sayımı	3.390.077
• Yoğunluk	19,8/km2 (51,3/sq mi)
GSYİH (SAGP)	2021 tahminî
• Toplam	83,17 milyar $
• Kişi başına	23.474 $
GSYİH (nominal)	2021 tahminî
• Toplam	55,46 milyar $
• Kişi başına	15.653 $
Gini (2017)	▼ 39.5 orta
İGE (2019)	0.817 çok yüksek
Para birimi	Uruguay pesosu (UYU)
Zaman dilimi	UTC-03:00 (UYT)
• Yaz (YSU)	UTC-02:00 (UYST)
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	+598
ISO 3166 kodu	UR
İnternet alan adı	.uy

 

Posted in: Ülkeler