İstanbul Üniversitesi

İstanbul Üniversitesi (kısaca İÜ), ana yerleşkesi İstanbul'un Fatih ilçesinde bulunan devlet üniversitesidir.

Osmanlı İmparatorluğu'ndaki ilk Avrupa tarzı üniversite olarak kabul edilen Darülfünun'un doğrudan devamı olan İstanbul Üniversitesinin bazı birimlerinin temelleri İstanbul'un fethinin ertesi günü olan 30 Mayıs 1453'te Fatih Sultan Mehmet'in emriyle kurulan Sahn-ı Seman medreselerine kadar dayandığından okulun kuruluşu bu tarihe dayandırılır. 1933 yılına kadar Darülfünun-ı Şahane, Darülfünun-ı Osmani ve İstanbul Darülfünunu adıyla eğitim veren kurum, 1 Ağustos 1933'te İstanbul Üniversitesi adını alır ve aynı yıl 18 Kasım'da Türkiye'deki ilk ve tek üniversite olarak eğitim hayatına başlar.

2019 yılında, Dünyanın en iyi 500 üniversitesi sıralamasına Türkiye'den giren tek üniversitedir.İstanbul Üniversitesi dünyanın en iyi 500 üniversitesi arasında 2006'dan beri yer almaktadır. Üniversite, aynı zamanda Asya Pasifik bölgesinin en iyi 100 üniversitesi arasındadır.

İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi, tüm dünyadaki işletme okullarını akredite eden, en önemli kuruluş olan The Association to Advance Collegiate Schools of Business (AACSB) tarafından, 2012 yılında akredite edilmiştir. Böylece İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi, Türkiye’deki devlet üniversiteleri arasında ilk ve tek AACSB akreditasyonu alan işletme fakültesi olmuştur.

Üniversitede yaklaşık 73.000 lisansüstü, lisans ve ön lisans öğrencisi öğrenim görmektedir. Bu yükseköğretim işlemi 12.000 öğretim üyesi ve öğretim elemanı tarafından gerçekleştirilmektedir.

Osmanlı dönemi (Sahn-ı Seman Medresesi)

İstanbul Üniversitesi'nin kuruluşuna ilişkin tezler 1321 yılına kadar gidebilmektedir. Alman tarihçi Richard Honig, bugün Beyazıt Yerleşkesi'ndeki merkez binanın bulunduğu yerde Roma üniversiteleriyle eşdeğer nitelikte tıp, hukuk, felsefe ve edebiyat eğitimi veren bir kurumdan söz eder ve bu kurumun kurulduğu 1 Mart 1321 tarihinin bir bakıma İstanbul'da eğitimin başlangıç tarihi olduğunu belirtir.

Türk tarihçiler ise İstanbul Üniversitesi'nin kuruluşunu 1453 olarak kabul ederler. İstanbul'un Fethi'nin ertesi günü 30 Mayıs 1453'te kentte yapılan toplantılarda kentte bir eğitim kurumunun kurulmasının kararlaştırılır. Bu karar üzerine 1470 yılında Fatih Camii çevresinde sekiz bölüm halinde açılan ve sekiz avlulu anlamına gelen Sahn-ı Seman Medreseleri günümüzde İstanbul Üniversitesi'nin kuruluş tarihi olarak kabul edilmektedir. Bu sebeple İstanbul Üniversitesi'nin logosunda kuruluş tarihi 1453 olarak yazmaktadır. Bir dönem İstanbul Üniversitesi rektörlüğünü de üstlenen hukukçu Cemil Bilsel ise üniversitenin kuruluş yılının Sahn-ı Seman Medreseleri'nin açıldığı yıl olan 1470 olduğunu belirtir.

Darülfünun

Osmanlı Devleti'nde Avrupa tarzında modern bir üniversite kurma girişimleri 1846'da başlamıştır. 1863, 1870 ve 1874'teki başarısız denemelerden sonra nihayet II. Abdülhamid'in fermanıyla 31 Ağustos 1900'de Darülfünûn-ı Şahane adı verilen ilk üniversite açılmıştır. İstanbul Üniversitesi, işte bu kurumun doğrudan devamıdır.

Cumhuriyet'in İlk Yılları

Türkiye Cumhuriyeti 21 Nisan 1924 tarihli ve 493 sayılı Kanun'la İstanbul Darülfünun'unun tüzel kişiliğini tanıdı.

Lağvedilen Fatih ve Süleymaniye Medreseleri, 7 Ekim 1925'te Darülfünun'a bağlı İlahiyat Fakültesi olarak "reorganize" edildi. (1925-26 ders yılında 284 talebesi olan bu fakülte, 1933 Üniversite Reformu sonucunda Yüksek İslam Enstitüsüne çevrildi, ertesi yıl sadece 20 öğrencisi kaldığından kapatıldı.)

4 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu'yla ilk ve orta öğretimi devletleştiren Cumhuriyet yönetimi, Darülfünun'un özerk statüsüne kuşku ile yaklaşmıştır.

Yönetim ile üniversiteyi karşı karşıya getiren ilk olay, 1923'te Cumhuriyet'in ilanı üzerine bir kutlama mesajı gönderilmesi teklifine, Darülfünun Talebe Birliği genel kurulunun, "üniversitenin siyasi akımların dışında kalması kanaatiyle" karşı çıkması oldu.

İkinci bir olay, harf devrimi konusunda bazı Darülfünun hocalarının çekinceler ifade etmeleri idi. Ancak bardağı taşıran damla, Atatürk'ün 1930'dan itibaren benimsediği Türk tarih ve dil tezlerine Darülfünun'un ilgi göstermemesidir. 1930 Aralığındaki Darülfünun ziyareti sırasında, "Ankara, Ege, Aka, Eti, ata, arkeos, amiral, kaptan" kelimelerinin kökeni hakkında sınadığı bazı profesörlerin kuşkucu yaklaşımları, Atatürk'ü kızdırmıştır.

1932 Türk Tarih Kongresinde, bazı profesörlerin (Mehmet Ali Ayni ve Zeki Velidi Togan gibi) açıkça, bazılarının tevil ve yumuşatma yoluyla Gazi'nin tezlerine karşı çıkmaları, Darülfünun'un sonunu getirdi. İlhan Başgöz'ün deyimiyle:

“ Bu kongrede İstanbul Darülfünunundan bazı öğretmenler resmi dil ve tarih görüşlerini eleştirmek cesaretini gösterirler. Mustafa Kemal'in öz ilgi ve desteği ile yürütülen ve hükümetin kültür politikası halini alan bu iki görüşün Üniversitede destek bulamaması bir yana, bir de eleştirilmesi Ankara'da şiddetli tepki yaratır. „

Kongreden iki ay sonra sonra, Türk tarih tezinin ateşli savunucusu, eski İstiklal Mahkemesi hakimi Dr. Reşit Galip Maarif Vekili tayin edilerek, üniversiteye çeki düzen vermekle görevlendirildi.Bu kapsamda, İsviçreli eğitimci Albert Malche ülkeye çağrılarak, Darülfünun'un üzerine bir rapor yazması sağlandı. Profesör Malche'nin yazdığı olumsuz rapor üzerine 1933 Temmuzunda çıkarılan 2252 sayılı yasa ile Darülfünun ve ona bağlı bütün kurumlar, kadro ve örgütüyle lağvedildi. Yerine İstanbul'da Maarif Vekâletine bağlı yeni bir üniversite kurulması öngörüldü. İstanbul Üniversitesi 1 Ağustos 1933'te yeni bir kadro ve yapıyla açıldı. 18 Kasım 1933'te Türkiye'nin "ilk ve tek" üniversitesi olarak eğitime başladı.

Saat kuleleri

Üniversitenin Beyazıt Meydanı'na açılan anıtsal giriş kapısının iki tarafında yer alan Mustafa Şem'i Pek imzalı eklektik saat kuleleri 1865 yılında yaptırılmıştır.

Görev yapmış rektörler

Darülfünûn Müdür-i Umumîleri

Salih Zeki Bey (1913-1917)

Darülfünûn Eminleri

Prof. Dr. Besim Ömer Paşa (1917-1923)

Prof. Dr. İsmail Hakkı Bey (1923-1925)

Ord. Prof. Dr. Neşet Ömer Bey (1927-1933)

İstanbul Üniversitesi Rektörleri

Ord. Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp (1933-1934)

Ord. Prof. Dr. Cemil Bilsel (1934-1943)

Ord. Prof. Dr. Tevfik Sağlam (1943-1946)

Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami Onar (1946-1949)

Ord. Prof. Dr. Ömer Celal Sarc (1949-1951)

Ord. Prof. Dr. Kazım İsmail Gürkan (1951-1953)

Ord. Prof. Dr. Fahir Yeniçay (1953-1955)

Ord. Prof. Dr. Fehmi Fırat (1955-1957)

Ord. Prof. Dr. Ali Tanoğlu (1957-1959)

Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami Onar (1959-1963)

Ord. Prof. Dr. Ömer Celal Sarc (1963-1965)

Ord. Prof. Dr. Ekrem Şerif Egeli (1965-1969)

Prof. Dr. Nazım Terzioğlu (1969-1974)

Prof. Dr. Haluk Alp (1974-1979)

Prof. Dr. Cem'i Demiroğlu (1979-1993)

Prof. Dr. Bülent Berkarda (1993-1997)

Prof. Dr. Kemal Alemdaroğlu (1997-2004)

Prof. Dr. Mesut Parlak (2005-2009)

Prof. Dr. Yunus Söylet (2009-2015)

Prof. Dr. Mahmut Ak (2015-)

Amblem

İstanbul Üniversitesi'nin simgesi olan "yılanlı amblem" 1243 tarihli Selçuklu Şifa Yurdu motiflerinden Prof. Süheyl Ünver tarafından ilham alınarak tasarlanmıştır.

Kampüsler

İstanbul'un çeşitli semtlerinde bulunan kampüslerde eğitim faaliyetleri göstermektedir.

Beyazıt Kampüsü

Diş Hekimliği Fakültesi

Eczacılık Fakültesi

Hukuk Fakültesi

İktisat Fakültesi

İletişim Fakültesi

Siyasal Bilgiler Fakültesi

Mimarlık Fakültesi

Laleli Kampüsü

Su Bilimleri Fakültesi

Edebiyat Fakültesi

Fen Fakültesi

Çapa Kampüsü

İstanbul Tıp Fakültesi

Horhor Kampüsü

İlahiyat Fakültesi

Kadıköy Kampüsü

Devlet Konservatuvarı

Maslak Kampüsü

Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi

Akademik birimler

İstanbul Üniversitesinin akademik birimleri fakülte, enstitü, yüksekokul, meslek yüksekokulu ve bölümler olarak beş başlık altında toplanmaktadır. Bu beş farklı başlık altında farklı eğitim sürelerine sahip toplamda 33 akademik birim bulunmaktadır.

Fakülteler

İstanbul Üniversitesine bağlı 15 fakülte bulunmaktadır. Ayrıca üniversiteye bağlı bir hemşirelik fakültesinin kurulması için çalışmalar sürmektedir. Üniversitenin eğitim verdiği fakülteler şunlardır:

Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi

Diş Hekimliği Fakültesi

Eczacılık Fakültesi

Edebiyat Fakültesi

Fen Fakültesi

Hukuk Fakültesi

İktisat Fakültesi

İlahiyat Fakültesi

İletişim Fakültesi

İstanbul Tıp Fakültesi

Mimarlık Fakültesi

Siyasal Bilgiler Fakültesi

Su Bilimleri Fakültesi

Ulaştırma ve Lojistik Fakültesi

Enstitüler

İstanbul Üniversitesine bağlı 12 enstitü bulunmaktadır. Üniversitenin eğitim verdiği enstitüler şunlardır:

Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü

Aziz Sancar Deneysel Tıp Araştırma Enstitüsü

Çocuk Sağlığı Enstitüsü

Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü

Fen Bilimleri Enstitüsü

Havacılık Psikolojisi Araştırmaları Enstitüsü

İşletme İktisadı Enstitüsü

Muhasebe Enstitüsü

Onkoloji Enstitüsü

Sağlık Bilimleri Enstitüsü

Sosyal Bilimler Enstitüsü

Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü

Yüksekokullar

İstanbul Üniversitesine bağlı 2 yüksekokul bulunmaktadır. Üniversitenin eğitim verdiği yüksekokullar şunlardır:

Devlet Konservatuvarı

Yabancı Diller Yüksekokulu

Meslek Yüksekokulları

İstanbul Üniversitesine bağlı 2 meslek yüksekokulu bulunmaktadır. Üniversitenin eğitim verdiği meslek yüksekokulları şunlardır:

Adalet Meslek Yüksekokulu

Güvenlik ve Koruma Bilimleri Meslek Yüksekokulu

Bölümler

İstanbul Üniversitesine bağlı 2 bölüm bulunmaktadır. Üniversitenin eğitim verdiği bölümler şunlardır:

Enformatik Bölümü

Güzel Sanatlar Bölümü

Araştırma merkezleri

Bankacılık Araştırma Merkezi

Bilgisayar Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi

Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği Araştırma ve Uygulama Merkezi

Gözlemevi Araştırma ve Uygulama Merkezi

İleri Analizler Laboratuvarı

İnsan Hakları Hukuku Araştırma ve Uygulama Merkezi

İstanbul Üniversitesi Dil Merkezi

Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi

Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Münasebetler Araştırma ve Uygulama Merkezi

Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi

Ünlü mezunlar

Abdullah Gül - Türk siyasetçi ve 11. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı.

Suat Hayri Ürgüplü - Türk siyasetçi ve Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı

Nihat Erim - Türk siyasetçi ve Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı

Naim Talu - Türk siyasetçi ve Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı

Yitzhak Ben-Zvi - İsrailli siyasetçi ve 2. İsrail Cumhurbaşkanı.

David Ben-Gurion - İsrailli siyasetçi ve 1. İsrail Başbakanı.

Moşe Şaret - 2. İsrail Başbakanı.

Hasan Âli Yücel - Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanı, Köy Enstitüleri'nin kurucusu.

Fuat Sezgin - Türk bilim insanı

Türkan Saylan - Türk akademisyen, eğitimci, yazar, doktor ve Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği kurucularından.

Aziz Sancar - Türk-Amerikan bilim insanı. 2015 Nobel Kimya Ödülü sahibi.

Orhan Pamuk - Türk yazar. 2006 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi.

Attilâ İlhan - Türk şair. Hukuk Fakültesi mezunudur.

Yusuf Atılgan - Türk yazar.

Ahmet Hamdi Tanpınar - Türk şair ve edebiyatçı.

Nihal Atsız - Türk edebiyatçı, tarihçi.

Cüneyt Arkın - Türk oyuncu. İstanbul Tıp Fakültesi mezunudur.

Ferhat Göçer -Türk şarkıcı. İstanbul Tıp Fakültesi mezunudur.

Meral Akşener - Türk Siyasetçi ve İYİ Parti Genel Başkanı.

Numan Kurtulmuş - Türk siyasetçi.

Süleyman Soylu - Türk siyasetçi.

Ekrem İmamoğlu - Türk siyasetçi ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı.

Fatih Portakal - Türk televizyon sunucusu ve gazeteci.

Halit Kıvanç - Türk sunucu.

Cansu Dere - Türk oyuncu.

Berrak Tüzünataç - Türk oyuncu.

Zeki Demirkubuz - Türk yönetmen.

Gülbin Tosun - Türk televizyon sunucusu.

Özgü Namal - Türk oyuncu.

Oktay Kaynarca - Türk oyuncu.

Mehmet Ali Alabora - Türk oyuncu.

Burcu Esmersoy - Türk manken.

Canan Karatay - Türk akademisyen ve yazar.

Hrant Dink - Türkiye Ermenisi gazeteci ve Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni.

Oya Okar - Türk oyuncu.

Posted in: Tarihi Eserler, Tarihi ve Turistik Yerler, Türk Kültürü