Falkland Savaşı

Yakın tarihin ilginç savaşları arasında yer alan Falkland savaşı, ilk bakışta iki devlet arasında gerçekleşen sıradan bir savaş gibi görülse de, savaş içinde geçen olaylar, bu güne kadar gelen söylentiler ve bize verdiği ,mesajlar açısından baktığımızda dikkatlice incelemeye değer önemli bir savaş olarak karşımıza çıkmaktadır.
Falkland Adaları, İngiltere ile Arjantin arasında bir tartışma konusu olduğundan, adaların tarihi üzerinde bazı ihtilaflar bulunmaktadır. İngilizler, 1592’de İngiliz gemici John Davis; Arjantinliler ise Malvinas ismini verdikleri Macellan seyahati mensuplarından İspanyol Esteban Gomez ve Duarte Barbosa tarafından keşfedildiğini iddia etmektedirler.
Bu ihtilafa rağmen adaya ilk yerleşenlerin İspanyollar olduğu kesindir. Adalara ilk defa 1675’te yerleşen İngilizlere önceleri adada yaşayan İspanyollarca bir mukavemet gösterildi ise de 1771’de işgal kabul edildi. 1774’te İngilizler adaları terk ettiler. İngilizlerin yokluğu sırasında Falkland’a tekrar yerleşen İspanyollar 1829’da adaları Lois Vernet’in başkanlığında bir hükümete ve Arjantinli halka bıraktılar. Lois Vernet hükümeti 1831’de karasularını ihlal eden Amerikan gemilerine el koyunca, ABD misilleme olarak bölgeye savaş gemileri yolladı. 1833’te bir İngiliz keşif heyeti Falkland’a yaptığı sefer sırasında, bölgede kalmakta direten Arjantinlileri ortadan kaldırarak, İngilizleri Falkland’a yerleştirdi.
Her ne kadar iki taraf da yıllarca adalar üzerindeki hak iddiasını sürdürdüyse de, çeşitli anlaşmalarla silahlı mücadeleden kaçınılmaya çalışıldı.

Yirminci yüzyılın ilk yarısı içinde taraflar iddia ve taleplerini sürdürürken, bir sonuca varılamıyordu.
Konu Milletlerarası Adalet Divanında gündeme geldi. Ancak Arjantin’in bu divanın tarafsızlığını tanımaması üzerine, Divan da bölge hakkında hakemlik yapmayı reddetti. 1964’te Arjantin, BM’nin Sömürgeler Komisyonu’ndan konunun aracısız olarak iki toplumlu görüşmelerle sürdürülmesini istedi. Ancak her iki tarafın da taleplerinde kesin fikirli olması, bu girişimin de sonuçsuz kalmasına sebep oldu. 1977’de bu statüdeki görüşmeler tekrar başladı. 1980’de İngiltere, ada halkının fikirlerini sorarak, İngiliz yönetiminin devamının arzu edildiğini Arjantin’e bildirdi. İngiltere başından beri sorunun çözümü için ada halkının fikirlerinin sorulmasını(self determination) istemekteydi. İngilizlerin bu ısrarının nedeni, adada oturan Arjantinlilerin İngilizler tarafından zorla buradan çıkarılıp yerlerine İngilizlerin yerleştirilmiş olmasıydı.
1982 yılına gelindiğinde ise yıllardır yapılan görüşmelerden bir sonuç alınamamıştı. Ayrıca Falkland’da bulunan petrolün paylaşım sorunu da bölgede gerginlik yaratmıştı. Buna ek olarak dönemin Arjantin yönetiminden halkın hoşnut olmaması sonucu, yöneticiler halkın dikkatini başka yöne çekmek için bir yol düşünmeye başlamışlardı. Tüm bu etkenler sonucu Arjantin kendi hakkı olduğunu düşündüğü bu bölgeyi işgal etmeye karar verdi. Burada dikkati çeken hususlardan biri; yıllardır çözüm bulunamamasında, bölgedeki petrolün paylaşımının önemli bir etken olmuş olmasıdır.
Tarihler 19 Mart 1982'yi gösterdiğinde, Güney Georgia adasına çıkan Arjantin kuvvetleri adayı işgal etti. İngiltere derhal harp filosunu bölgeye yolladı ve böylece savaş başladı. İngilizlerin Arjantin denizaltısı Santa Fe’ yi batırmaları üzerine, Arjantin misilleme olarak Super Etendard uçaklarıyla Fransız yapımı Exocet füzelerini kullanarak, İngilizlerin Sheffield destroyerini batırdı. Füze geminin tam ortasına isabet etmiş, 20 denizci ölmüş, 24’ü de yaralanmıştı. Bu taarruz İngiliz askeri yetkililerinin, 165 kg.lık harp başlığı taşıyan ve bilgisayarlı güdüm sistemine sahip Exocet füzelerinin, Arjantin’i zafere götürebileceğini düşünmelerine yol açmıştır. 2 Mayıs’ta da bir İngiliz denizaltısı, insanlık dışı bir
hareketle savaş alanından 350 km. uzaklıkta bulunan bir Arjantin kruvazörünü batırarak, 350 denizcinin ölümüne yol açmıştı. Arjantin de İngilizlere kayıplar verdirmeye devam etmiş, birkaç gün içinde 4 gemi; 2 füze-atar fırkateyn (Ardent ve Antilope), 1 yük gemisi (Atlantic Conveyer) ve 1 destroyer (Conventry)i batırmayı başarmıştır. İngiltere bu kötü gidişin nedeninin Arjantin hava kuvvetlerinin uçaklardan attığı AM-39 tipi Exocet füzeleri olduğunu anlamış ve bu tehdidi ortadan kaldırmak veya en azından etkisini azaltmak konusunda, Exocet füzelerinin ve bu füzeleri atan “Super Etendard” uçaklarının üreticisi olan Fransa’dan yardım almaya karar vermiştir. Bu konuda İngiltere’nin her isteğine olumlu yanıt veren Fransa savaşın sonucunun İngiltere için zaferle sonuçlanmasında büyük rol oynamıştır. Elde ettiği bilgilerle İngiltere, füzeleri hedefine götüren radar frekansını karıştırıp, bu füzelerin denize düşmesini sağlamıştır. Fransa ve İngiltere arasında yapılan bu bilgi alış-verişi hakkında bugüne kadar resmi bir açıklama yapılmış olmasa da Exocet füzelerinin üretici firması Aerospetiale sözcüsü Patrick Mercillon “Herhangi bir bilgi transferi olmuşsa, bu hükümetten hükümete olmuştur; ben bunu teyit edemem, inkâr da edemem” şeklinde açıklama yapmıştır. Ayrıca savaştan sonra konuşan dönemin yetkilileri, böyle bir bilgi alış verişi olduğunu söylemişlerdir.
Yaşanan bu füze krizinin yanında, Arjantin için çok daha kötü bir durum da kendi içinde gerçekleşmiştir. Bu durum personelin silahlar hakkındaki bilgisizliğidir. Hava Kuvvetleri tarafından atılan birçok bomba İngiliz gemilerine isabet etmiş ancak patlamamıştı. Patlamayan mermilerin nedeni aşırı kurulma gecikmesiydi. Bu durumda, kurma çarkı bombayı çarpma anında tam olarak kurmamış olduğundan sonuç; İngiliz gemilerine vuran, güverteyi delen, İngiliz personel
tarafından etkisiz hale getirilene kadar geminin içinde bekleyen patlamamış bombalar olmuştur.
Arjantin torpidoları da, Arjantin personelinin benzer bir tecrübe eksikliğinin kurbanıydı. SAN WIS tarafından ateşlenen 4 Telefunken torpidosunun hiçbiri “sıcak, düz ve normal” atış değildi. Alman teknisyenler tarafından yapılan savaş sonrası araştırmalar meydana çıkarmıştır ki; Arjantin denizaltı personeli, torpidonun atış kontrol sistemi ile gemiye yüklenen her torpidoya bir ayar cihazı bağlanması gerektiğini bilmemektedir. Savaştan sonra Alman teknisyenlerin yönetiminde Arjantin denizaltılarından yapılan atışlar tatminkâr bir silah performansı ile sonuçlanmıştır.
Tüm bu olaylar sonucu Arjantin savaşı kaybetmiş ve adalar üzerinde İngiltere’nin hâkimiyeti sürmüştür. Savaş sonucundaki kayıplar Arjantin için 649 ölü, 1.068 yaralı, 11.313 esir; İngiltere içinse 258 ölü, 777 yaralı, 115 esir olmuştur.
İki taraf da birçok deniz ve hava aracını kaybetmiştir.

Posted in: Dünya Tarihi