Pantalon

‘’ Pantolon ’’  genellikle belden ayak bileğine kadar uzanan ve her bacağı ayrı ayrı saran, iki parçadan oluşan bir giysidir. Pantolonların boyları uzun veya kısa, bacaklara yapışık veya bol, paçaları dar, geniş, kıvrık veya düz olabilir. Moda pantalonların biçimine büyük değişiklikler getirememiştir. Biçimi ne olursa olsun giyimin başlıca unsurlardan biri olan ‘’ Pantolon ‘’ daima aynı parçalardan meydana gelir...

PANTOLON TARİHÇESİ 
İlk Çağdan Günümüze '' PANTOLON ''
 
        Kalın kışlık paltolar,montlar ve ceketlerin altından erkek pantolonlarını şöyle bir gözlemleyelim... Tıraş bı­çağı gibi keskin ütü izleri olan düz işadamı pantolonları, yanlardan pilili sarkık pantolonlar, gevşek inen keten pantolonlar, arkada dar popo kesimi ve önde gergin kabartısıyla kot pan­tolonlar, torbalı arka bölümüyle yıp­ranmış kahverengi bez pantolonlar, çizgili pantolonlar, rengarenk kareli pantolonlar ve son olarak, çok sevi­len ama bir o kadar da sıradan olan eşofman altları...

Giysi, Kendini Sunma Biçimidir

        Giysi, kendini sunma biçimi, insa­nın "ikinci deri"si, kumaştan yapıl­mış " ikinci kişiliği "dir. Bilinçli ya da bilinçsiz, onu taşıyan kişi hakkında mesaj ve işaret yollar.İnsanlar kıyafetiyle karşılanır, ilmiyle ağırlanır, ahlakıyla uğurlanır. İşte bu yüz­den, pantolonun kültürel geçmişine yönelik çalışmalarda belirtildiği gibi, "erkek cinsiyetinin sarılıp sarmalan­ması" çok özel bir anlam taşıyor. Bu yüzden pantolon, yalnızca basit bir pantolon değil... Erkek onu giymez­se, bir gömlekle veya bir atletle kalıverir. Onsuz, ta­mamen iktidarsız olmasa da "zayıf” olarak algılanır. Ve pantolonun görü­nümü endişe kaynağı bile olabilir. Başka bir deyişle, pantolon kendi içinde bir bütünlük oluşturur.
 
Peki, İlkel İnsan Pantolonu Ne Za­man Buldu
 
        Araştırmacı Gundula Wolter'e göre, taş devri kaya ressam­ları, pantolonun "10 bin yıl önce bilindiği"ni doğruluyor. Ünlü moda ta­rihçisi Ingrid Loschek'in tahminine göre, taş devri insanlarının yaşadıkla­rı Güney Fransa ve İspanya'daki ma­ğaralarda yer alan şaşırtıcı kaya re­simleri, insan ve hayvan betimleme­leriyle dolu ve büyük ihtimalle Şamanların gerçekleştirdikleri ayinleri gösteriyor.
 
        Bu yüzden Loschek, belki de ta­rihte ilk kez erkekleri ve kadınları pantolonlar içinde gördüğümüz Gü­ney Fransa'daki de Cogul Mağara­sı'nda bulunan betimlemeleri şöyle yorumluyor: Bu "elbiseli" adamlarla "günlük yaşamdan bir sahne değil, şamanlar" gösteriliyor. Kaya resimle­rinde, elbisesiz avcılar da bulunuyor. Şamanların amacı, kendilerini kabile halkından her zaman çok farklı sun­mak... Bu nedenle, daima gösterişli özel dekorlar ve yerel giysiler içinde, toplumda göze çarpan kişiler olarak görülüyorlar.
 
        Yunanlılar ve Romalılar, pantolon giyen Germenler, Galyalılar ve Keltler'i "barbar" olarak nitelendiriyorlardı. Ancak, 4. yy'ın sonlarına doğru, bu toplumlarla ilişki sonucu Romalı askerler de pantolonu benimsemeye başladılar...
 
" İlk " Pantolon Nasıl Bir Şeydi
 
        İl­kel pantolon, büyük ihtimalle, taş devri Şamanlarının ayinlerde giydik­leri türden bir giysiydi. Hiçbir şekil­de eski zamanlarda giyilen, alışılmış, günlük erkek giysilerinden değildi. Açık olan bir şey varsa, o da, taş devri pantolonlarının yalnızca amaca uygunluk düşüncesiyle geliştirilme­diğiydi. Bu giysiler, başlangıçtan bu yana, erkeğin gücünün ve otoritesi­nin bir sembolü oldular ve bireyin toplumdaki konumunu gösteren bir araç olarak görüldüler.
 
Pantolon Giymekte Direnen Yunanlı ve Romalılar
 
        Avrupa'da taş devri pantolonları­nın benimsenmesi, belli bir sürenin geçmesini gerektirdi. Bedenlerini dalgalanan elbiseler içine gizleyen eski Yunanlılar ve Romalılar, panto­lonlu Galyalılar'ı ve Germenleri "barbar" olarak algıladılar. Antik Yunanlıların sahne giysilerinde panto­lon, barbarları, yani Yunanlı olma­yanları niteliyordu. Galyalılar da, Ro­malılar tarafından, "Gallia bracata" diye adlandırılmışlardı. Bu ad, oralar­da alışılmış bir erkek giysisini anla­tan "bruch" (Germenlerin kısa pantolonları, Latince "bracata") sözcüğün­den kaynaklanıyordu.
 
Barbar Gibi Pantolon Giymek Ayıp
 
        4. yüzyılın sonlarında, Roma'da, "barbar pantolonlarını giymek ayıp sayılıyordu; yüksek sınıflara dahil in­sanların saray çevresinde bunları giy­meleri, "sürgün ve mallarının ellerin­den alınması" ile cezalandırılıyordu. Öte yandan, bu süre içinde, Romalı askerler arasında pantolon benimsen­meye başlamıştı bile... Romalı asker­ler bunları Galyalılar ve Germenlerden almışlardı. Pantolonun geliş­mesi artık durdurulamazdı...
 
        Germenler ve Keltler, bronz çağın­dan beri kısa pantolon giyiyorlardı. Demir çağının sonlarında (yaklaşık M.Ö. 750) Germenler, ya doğrudan ya da Keltler aracılığıyla, güneydo­ğudaki komşu devletler (örneğin, İs­kitler, Traklar, İliryalılar) sayesinde, ayak bileğine kadar uzun pantolonla­rı tanımışlardı. Aslında bu, sıkı ve iyice oturan ilk pantolonlara karşı bir gelişmeydi.
 
        Ortaçağ’da Avrupalı erkekler, aşırı mini eteklerle birlikte bacakları sıkıca saran dar ve konçlu rengarenk çoraplar giyerken,dünyanın öbür ucundaki Hindistan’da ise erkekler pantolonla dolaşıyorlardı.
 
Pantolonun Kökeni Asya
 
        Pantolon, tarih öncesi zamanlarda Asyalı toplumlar arasında epey yay­gındı. Ayak bileklerine kadar uzaya­rak bacakları saran pantolonların, Çinliler, Moğollar; daha sonra Pers­ler ve Medler, özellikle de bu top­lumların savaşçıları tarafından giyil­diği biliniyor. Yahudiler ve Fenikeli­ler de pantolonu tanıyorlardı. Sar­matlar, Daklar ve Lidyalılar, pantolo­nu büyük ihtimalle Persler'den almış­lardı. Bir başka ilginç nokta da, sıra­dan askerlerin, daha sonra ise paralı askerlerin ve denizcilerin, pantolo­nun gelişiminde özel bir yere sahip olmalarıdır. Bunlar, sık sık eğilim belirleyiciler ve moda öncüleri olarak algılandılar.
 
Avrupa’da Uzun Çoraptan, Dar Pantolona Gelişim

        Rönesans'ın başlangıcı olan 14. yüzyıl, bütün batılı erkek giyimini belirleyen bir dönüm noktası olmuş­tu. Birkaç yıl içinde, Ortaçağ'ın ayak bileklerine kadar sarkan erkek giysi­leri daralmış, aşırı kısa "mini etekle­re geçilmişti. Bunlar, popo ve edep yerleri ile birlikte, vücudu vurgula­yan dar ve uzun çorap konçlarını da ortaya çıkarıyordu. Bu çorap konçla­rı, zamanla şekil değiştirip bir tür ço­raplı pantolona dönüştü. Hiçbir erkek de, "resmi olarak", çoraplarını ulu or­ta sergilemek istemiyordu.
 
        Bu yeni erkek modası son derece iddialıydı. Ne var ki, aşırı derecede gergin duran ve ikinci bir deriye ben­zeyen bu yeni pantolonlar, erkekler için bir sorun da yaratıyordu: Bu uzun çorap konçlarında, çok basit bir biçimde, edep yeri için yer yoktu. Böylece, uygulamaya yönelik gerekliliklerden ötürü, pantolonun ön kısmına bir tür kılıf veya bir parça eklendi.
 
Edep Yeri Kapağı
 
        Bu gelişmeler, o zamanın devlet makamlarını öfkelendirmişti. Çünkü zamanın zihniyeti ihtiyaçtan bir er­dem yaratmıştı. Bütün Avrupa ülke­lerinde, adı "edep yeri kapağı" olan bir kılıf veya parça adeta erkek giyiminin ana parçası oluşturulmuştu; erkekler so­kaklarda gururla ve zafer kazanmış edasıyla bunları giyiyorlardı.
 
        Eduard Fuchs, "Ahlak Tarihi" adlı yapıtında, "Erkekler o dönemlerde tamamen aşırı uçlara varan duygular­la, bu giysi parçasından bir seyirlik ve gösteriş nesnesi yarattılar. Böyle­ce, yalnızca ilk anda göze çarpmakla yetinmeyip, uygun bir biçimde bakış­ları doğrudan kendilerinde topluyorlardı" diye belirtiyor.
 
Edep Yeri Kapağına Yasak
 
        Pek çok şehirde, bu cesur teşhirci­lik biçimine karşı yasak getirildi. Ama bu durum hiçbir şeyi değiştir­medi; söz konusu moda yaklaşık ya­rım yüzyıl sürdü, hemen hemen bü­tün halk arasında benimsendi. Saray çevreleri de, örneğin İngiliz Kralı VIII. Henri ve onun Fransız meslek­taşı I. François, kendilerini çağdaşla­rına, "ışıldayan giysili kahramanlar" olarak tanıttılar. Bu kişiler, "braguette"i (edep yeri kapağının Fransızcası; bugün ise pantolonun ön yırtmacına verilen isim) pahalı maddeler ve sıra dışı şekillerle aşırı biçimde güzel­leştirdiler.
 
        Uzmanlar bugün, bu gelişmeyi, "braguette"in "erkeğin hem seksüel hem de her türlü toplumsal alanda üstünlük iddiasının sembolü" haline gelmesi şeklinde yorumluyor. Edu­ard Fuchs, bu Rönesans modasının "kadınların debdebeli göğüs dekolteleri kadar az görülen, cesur, bireysel taşkınlıklar", özünde ise "zamanın maddeci ve edepsiz yaşam görüşü­nün zorunlu bir sonucu" olduğunu düşünüyor.
 
Dar Pantolonlardan Şalvara Geçiş “Edep Yeri Kapağı”nın Sonu
 
        Söz konusu modanın zirveye ulaş­tığı ve pantolonların olabildiğince daraldığı bir noktada, kaçınılmaz bir biçimde hareket özgürlüğü de kısıt­lanmıştı. Böylece, 15. yüzyılın so­nunda, eğilim belirleyici görevini gören yabancı paralı askerlerin baş­lattıkları ani bir değişim yaşandı. Yeniden hiçbir engelle karşılaşma­dan hareket edebilmek için, pantolon bacakları, ayrıca elbise kolları çeşitli yerlerinden ikiye kesildi. Bu kesik­lerden dışarıya, bol ve gösterişli ipek kumaşlar fışkırıyordu. Böylece olu­şan şalvar modasıyla, lüks kumaş bolluğunun sınırsız olanakları gözler önüne serilivermişti. Alman paralı askerleri ve İspanyol düklerinin giy­dikleri pantolonların yırtmaçları ara­sından ince ipek kumaştan dikilmiş astarlı pantolonlar öylesine çok fış­kırıyordu ki, o zamanlarda yaşamış biri bunu "Pantolonlu kahramanlar geldiklerinde çevreyi, rüzgarın uğul­tusu gibi sesler kaplıyordu" şeklinde dile getirmişti.
 
        Bu şalvar modası, önce paralı as­kerler daha sonra öğrenciler ve vatan­daşlar arasında yayılan, gerçekte bü­tün sınıflarca giyilen, sonunda soylu­lar sınıfında da benimsenen ilk ör­nekti. Çok geçmeden, edep yeri ka­pağını taşıma geleneği, şalvar moda­sıyla birlikte sona erdi. Bütün sınıfla­rı kapsayan bu yeni pantolon modası, geleneksel giysi alışkanlıklarının gözler önüne serdiği sınıf farklılıkla­rım da yok ediyordu. Bu durum, Rö­nesans'ın kendi kendini hazırlayan toplumsal değişimlerinin açık bir göstergesiydi. 19. yüzyıl giysilerini inceleyen bir tarihçi, bu modaları, bü­yük yenilikçi ve özgürlükçü hareket­lerin bir parçası olarak yorumluyor.
 
16.yy da "Trampet"i Andıran Panto­lonlar Moda
 
        Rönesans'ın kat kat, rengarenk, "edepsiz" pantolon modası, 16. yüz­yıl boyunca gelişen karşı hareketin güçlenmesiyle kökten geriledi. Artık bir kez daha hırsın, ölçülülüğün ve sı­kılığın hakimiyeti aranıyordu. Bütün Avrupa'da "trampet"i andıran panto­lonlar moda oldu. Bir tür yuvarlak davul gibi şişirilmiş kısa pantolonlar, bir koruma bendi gibi erkek kalçala­rını örtüyor ve vücudu iki şekilsiz kü­re halinde bölüyordu. İspanyollar'ın saray törenlerinde aranan dik yürüyüş ve ölçülü duruş kuralları yüzünden bu tür daha da güçlenerek yayıldı.
 
17.yy da Kısa Pantolon Modası
 
        Ne var ki, bu gösterişli pantolon­lar yalnızca kısa bir süre gözde ola­bildi. 17. yüzyıl boyunca sadelik egemenliğini korudu. Orta Avrupalı erkekler, geniş ve kapitone pantolon­lardan uzaklaşarak, pamuklu şişlikle­rin ve edep yeri kapağının olmadığı, dizlere kadar uzayan dar kısa panto­lonlar giymeye başladılar. Ama çok yakında kökten bir değişim yaşana­caktı. 1660 yılında Paris'te etekli bir adam, moda tarihinde yeni bir sayfa açtı. Hollanda elçisi Rheingraf Salm, hayal ürünü erkek pantolonları dizi­sinin en yüksek ve son noktasını oluşturan etek-pantolona adını veren kişi oldu. "Rheingraf pantolonları", kısa sürede, bol süslü, eteğe benze­yen bir nesneye, bir etek-pantolona dönüştü ve Fransa saray çevresinde çılgın yandaşlar edindi.
 
        Aynı dönemlerde Fransa Kralı XIV. Louis'nin sarayındaki Avrupalı soylular, bu modanın tanıtımını çok iyi yaptılar. Dolayısıyla, bütün Av­rupa'da soylu erkekler arasında "Rheingraf” pantolonları, uzun kı­vırcık peruklar ve kurdeleyle süslü yüksek ökçeli ayakkabılar yaygın­laştı... Böylece Fransa, erkek panto­lonları tarihinde ilk kez modayı be­lirleyen bir numaralı devlet oluyor­du. Gerçekten de bu lüks moda, yal­nızca soylu çevrelerle sınırlı kalan katı bir tarz olarak yaşadı. Vatandaş­lar, inşaat işçileri ve zanaatkarlar, sı­radan, geniş ve kısa pantolonlarını giymeye devam ettiler.
 
"Culotte" (Külot) Pantolonlar

        Daha sonra yaşanan Rokoko döne­minde, erkek giysilerinde, yalnızca etek-pantolonlarla yetinilmedi; kadın giysilerine aşırı benzeyen, hatta daha zengin ve renkli modeller ortaya çık­tı. Erkekler ince dantellerden, par­fümlerden ve allıktan hoşlanıyorlardı. Bu yüzden, çok geç­meden, zengin görünümlü "Rheing­raf pantolonlarının yerini, onun ya­rısı kadar bol olan "Culotte" (sözlük anlamı "popo örtüsü", çeviri anlamı "dize kadar inen kısa pantolon") aldı.
 
        "Culotte" (Külot) pantolonları, kı­sa sürede daralarak vücuda yapışan çoraplı pantolonlara dönüştü. Artois Dükü, bu daracık pantolonları yal­nızca üstten giyebildiğini belirtiyor­du. Hatta Pek çok uşak bu giysiyi tutmakla görevliydi. Söz konusu hantal giyim tarzı, "An­cien regime"in (eski düzen) ince zevkine uymuyordu.
 
Fransız İhtilali ile İşçi ve Gemicilerin Pantolonu Modası

        18. yüzyılın kapris dolu modası, özellikle de erkek modası, bir süre sonra kriz noktasına gelmişti. Çünkü modada süse düşkünlük, lüks ve aşırı oyunbazlık, artık eskimiş bir si­yaset biçimi olan monarşinin kalıntı­sıydı. Kısacası, ahlakı bozuk, kadınsılaştırılmış monarşi, Fransız İhtila­li'yle birlikte, erdeme önem veren er­keksi bir cumhuriyetle karşılaştı. Bu düzen, dar ama sade giyimden ya­naydı ve süs düşkünlüğünün ulu orta sergilenmesini kınıyor; doğal olarak modanın da süsten arındırılmasını istiyordu.
 
        Günümüzde dünyanın hemen her yerinde görülen, sade, gösterişsiz, evrensel erkek bacak giysisi düz pan­tolonları, Fransız İhtilalini gerçekleş­tiren "pantolonsuzlar"a (Sansculot­tes) borçluyuz. Soylu "Culotte"ların (dize kadar inen kısa pantolon) yeri­ne uzun pantolonlar giyen Fransız iş­çileri ve gemicileri, Fransız İhtila­linde bunlarla yürümüşlerdi. Böyle­ce, kendilerinden sonraki nesiller için, en azından pantolon konusunda "eşitlik" olmasını sağladılar.
 
          Pantalon 18. yüzyılda, o zamana kadar giyilen, diz boyuna uzanan giysilerin stilize edilmiş bir biçimi olarak Amerika kıyılarına ulaştı. İsmi de kısaltılarak ' pants ' oldu. Fransız Devrimi sonrasında erkekler yüksek ökçeli ayakkabı ve ipek külotlu çorap giymekten ve pudralı peruk takmaktan vazgeçtiler ve pantalonu sahiplendiler

 

       

 
 
Erkeklerin Süs Düşkünlüklerini Tatmin Eden Oyuncağın Son Hali
 
        Hayal ürünü zengin erkek panto­lonları devri kapanmıştı. Pantolonlar, kısa ya da uzun, dar ya da geniş, bağ­cıklarla süslü, ikiye bölünmüş ya da aşırı biçimde şişirilmiş olsun; yüzyıl­larca, erkeklerin süs düşkünlüklerini tatmin eden bir oyuncak oldu. 1800'de ve özellikle 19. yüzyılda, Sanayi Devrimi'nin getirdiği geliş­melerle birlikte hayal ürünü nesneler yaratmak zorlaştı.
 
        Modern Avrupalı erkek, artık göz­le görülür derecede işlevsel ve kesin­likle süsten uzak bir giyim tarzını ter­cih ediyor. Günümüzde şehir insanı, moda rüzgarlarıyla yönlendiriliyor ama modern erkeğin bile, 17. ve 18. yüzyıllarda soylu erkek modasının ne kadar zengin ve renkli olduğunu tah­min etmesi zor...
 
Bu Arada Kadınlar İçin de Bir Fırsat Doğdu…  Kadın Hakları Gösterileri İçin Giydikleri Erkek Pantolonlarını Ele Geçirdiler
 
            19. yüzyılın sonlarında Kadın Hakları Hareketi, pantalon konusunu gündeme getirdi ve eteğin kadınların rahat davranmasını önlediği konusunda tartışma başlattı. Feminist eylemci Amelia Bloomer kadınların her ortamda giyebilecekleri pantalonlar tasarladı. 19.yüzyılda kadınlar ata binerken pantalon giyiyorlardı ama binicilik dışında pantalonlarını kabarık eteklerinin altında gizliyorlardı. Bugüne kadar kadınlar, süslü erkeklerin gölgesinde kalmışlardı; şimdi güzelliklerini sergileme sırası onların... Bu yüzden kadınlar, erkek pantolonlarını ele geçirdiler bile... Önceleri, kadın hakları savunucuları­nın ya da birkaç kadın sanatçının gösteri unsuru olarak kullandıkları pantolon, artık günlük kadın giyimi­nin bir parçası durumunda...
 
Pantolonun Son Hali “ Ütülü Pantolon ” Devri
 
        Erkekler, pantolonda aşırı süsten vazgeçmek zorunda kaldılar. Böylece, gizli yırtmaçları örten pantolon kapakları işlevini yitirdi. Bunlar, ah­laka uygun bir şekilde süslü kumaş­larla gizleniyor, altlarında ise bir tür fermuar saklı bulunuyordu. 1900' ün ilk on yılı içinde bir rastlantı sonunda ütünün icadı, pantolonda düzgün hat­ların ortaya çıkmasını da sağladı. Erkekler, sonunda en uygun giysi şeklini bulmuş görünü­yor. Yıldan yıla renginde ya da biçi­minde küçük değişiklikler olsa da, bugün giyilen pantolon galiba "ama­ca en uygun giysi" olmayı başardı...
 
        Birkaç yıldan bu yana moda tasa­rımcıları, "Acid", "Techno" ya da "Punk" gibi yabancı modaların etki­siyle, erkekler için yeniden renkli ve süslü modeller sunuyorlar. Çünkü bugün, cesareti olan herkese her şey için izin var. Ama modern ve iş sa­hibi erkekler için neredeyse bir asır­dır vazgeçilmez, gri siyah ve lacivert en uygun renkler...

           

Posted in: Bilgi Dünyası, Hayatın İçinden