Latince ve Latin Alfabesi

Latince, Hint-Avrupa dil ailesine üye antik bir dildir. Roma İmparatorluğu'nun resmî dili Latince idi. Daha sonra, Ortaçağ'da kiliselerde Latince kullanıldı. O zamanlar İncil, Latince olarak yazılırdı. Bu yüzden Latince sembolik olarak Vatikanda kullanılmaktadır. Çoğu Avrupa dillinin kökeni Latince'dir.

Türkiye'de Latince eğitimi bazı üniversitelerde seçmeli dil dersi şeklinde mevcuttur. Onun dışında lise düzeyinde de seçmeli dil olarak Latince'yi öğreten kurumlar vardır.

İtalyan Lisesi
Sankt Georg Avusturya Lisesi
Galatasaray Lisesi
Galileo Galilei İtalyan Lisesi

Latince dil bilgisi
Latince fazlasıyla çekim içeren bir dil bilgisi yapısına sahiptir. Bu açıdan zaman zaman Türkçe'deki çekim yapısını andırsa da genel olarak çekim yapısı Türkçe'den daha farklıdır. Her kitap, okul ve hatta öğretmen, dil bilgisini farklı bir yöntem ve yapısal sıra ile öğretse de Latince dil bilgisi genel olarak dokuz ana başlık altında incelenebilir:

Latin alfabesi ve telaffuz.
İsimler (nomina) ki bu ismin halleri ve isim çekimlerini içerir.
Zamirler (pronomina).
Filller (verba) ki bu zamanların kullanımı, fiil çekimleri ve düzensiz fiiller gibi konuları içerir.
Sıfatlar (adiectiva).
Zarflar (adverbia).
Bağlaçlar (coniunctiones).
Edatlar (praepositiones).
Ünlemler (interiectiones).

Latin abecesini ya da Latin kökenli abece kullanan ülkeler

Latin alfabesi veya Roma alfabesi, Latin kültürünün temelini oluşturur. Latin Alfabesi'nde 23 harf bulunur. Alfabeyi oluşturan büyük ve küçük harfler, sırasıyla aşağıdaki biçimde yazılır. Latin alfabesi şu anda dünyada en yaygın kullanılan alfabedir. Latin alfabesini kullanan ilk dil Eski Latince'dir. Günümüzde Latince olarak bilinir.

Latin alfabesinin gelişimi

Latin alfabesinin tarihi M.Ö 7. yüzyılda Yunan alfabesini örnek almalarıyla başlar.

M.Ö. 5. yüzyılda Latin harfleri - Batı Yunan alfabesinden 4 harfi çıkararak Etrüsk alfabesinden F ile S almıştı.

A, B, C, D, E, F, ?, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, V, X
(O tarihte Yunanca'daki G harfi ile Etrüskçe'deki K'i yazmak için  (gamma) kullanılıyordu.)
a, b, c, d, e, f, gamma, h, i, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, v, x
M.Ö. 3. yüzyılda Latin harfleri - Doğu Yunan alfabesinden Z ile Y almıştı ve G harfi icat edildi.

A, B, C, D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, V, X, Y, Z
a, b, c, d, e, f, g, h, i, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, v, x, y, z
ISO standartlarına göre temel Latin alfabesi
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz

Latince dil bilgisi: İsmin halleri.
Latince'de ismin toplam yedi hali vardır (Latince:Casus). Bu yedi halin Türkçe'deki isim halleri ile birebir denkliği sözkonusu olmadığı gibi Latince'de örneğin -den halinde olan bir isim Türkçe'ye çevrildiğinde -de hali alabilir. Türkçe denkleriyle Latince ismin halleri (Latince adlarıyla):

Nominativus - Türkçe'de ismin yalın haline denktir.
Vocativus - Türkçe'de tam karşılığı yoktur, seslenme halidir, özneye hitap edildiğini belirtir.
Accusativus - Türkçe'de ismin i haline denktir.
Genitivus - Türkçe'de iyelik ekine (-in eki) denktir.
Dativus - Türkçe'de ismin -e haline denktir.
Ablativus - Türkçe'de ismin -den, hali ve ile sözcüğüne denktir.
Locativus - (Eski Latince) Türkçe'de -de haline denktir.
İsim Çekimleri

İsmin hallerine göre Latince'de beş çeşit isim çekimi vardır.

Fiiller 
Latince'de toplam beş çeşit fiil çekimi (declinatio), altı zaman (tempus), üç fiil kipi (modus), iki çatı (genus verbi) ve üç cins (genus) vardır.

Çekimler

Birinci çekim (-are)
İkinci çekim (-eo, -ere)
Üçüncü çekim (-o, -ere)
Dördüncü çekim (-io, -ere)
Beşinci çekim (-io, -ire)
Zamanlar

praesens: Simdiki zamanda olan olayları belirtir. (Hasan yürüyor.)
imperfectum: Geçmişte süregelen olayları belirtir. (Hasan yürüyordu.)
futurum simplex: Gelecek zamandaki olayları belirtir. (Hasan yürüyecek.)
perfectum: Geçmişte yaşanıp biten olaylar belirtir. (Hasan yürüdü.)
plusquamperfectum: Geçmiş zamanda bir olaydan önce yaşanmış başka bir olayı belirtir. (Hasan yürümüştü.)
futurum exactum: Gelecek zamanda tamamlanması beklenen olayları belirtir. (Hasan yarına kadar yürümüş olacak.)
Kipler

indicativus: Olguları belirtir. (Ahmet yürüdü.)
coniunctivus: Olasılık, eğilim ve ihtiyaçlar belirtmekte kullanılır. (Ahmet yürümeli)
imperativus: Emir kipi. (Ahmet, yürü!)
Çatılar

activum: Etken çatı. (Ahmet masayı taşıdı.)
passivum: Edilgen çatı. (Masa Ahmet tarafından taşındı.)
Cinsler

Latincede bütün isimler, zamirler ve sıfatlar üç cinse ayrılır:

masculinum: eril
femininum: dişil
neutrum: yansız

Posted in: Eğitim